Vi khuẩn kháng kháng sinh đang ngày càng gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới, dẫn đến cái c.hết của hàng trăm nghìn người mỗi năm.
Tuy nhiên, một công nghệ sửa gen mang tên CRIPSR-Cas9 có thể giúp loại bỏ chúng.
Bên trong phòng thí nghiệm của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ ở Atlanta. Ảnh: AP
Kênh DW (Đức) cho biết trước khi phát hiện ra penicillin vào năm 1928, những loại bệnh như viêm họng liên cầu khuẩn có thể dẫn đến c.hết người. Kháng sinh đã đem lại lợi thế đáng kể cho con người trong cuộc chiến chống vi khuẩn có hại. Tuy nhiên, khi các loại kháng sinh được nâng cấp thì vi khuẩn cũng vậy.
Tình trạng gia tăng vi khuẩn kháng kháng sinh là một trong những vấn đề y tế đáng lo ngại nhất toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm vi khuẩn kháng kháng sinh khiến 700.000 người t.ử v.ong. Một nghiên cứu năm 2018 do Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Âu thực hiện cho thấy vi khuẩn kháng kháng sinh khiến 33.000 người t.ử v.ong tại Liên minh châu Âu (EU) mỗi năm.
Các nhà khoa học cũng gặp khó khăn trong việc bào chế loại kháng sinh mới “chiến đấu” với vi khuẩn kháng kháng sinh. Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đã tìm ra cách diệt vi khuẩn kháng kháng sinh trong ruột loài chuột. Phương pháp đang trong quá trình nghiên cứu này sử dụng công nghệ điều chỉnh gen được vinh danh giải Nobel là CRISPR-Cas9.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Sherbrooke (Canada) cũng sử dụng công nghệ này để “đào sâu” vào vi khuẩn kháng kháng sinh và tác động vào gen để vô hiệu hóa khiến chúng c.hết mòn từ bên trong.
CRISPR-Cas9 được coi như một cỗ máy tìm kiếm và cắt phân tử, khi bạn đưa cho nó một mục tiêu là chuỗi ADN, nó sẽ chỉ tập trung cắt mục tiêu này. Trong trường hợp này là chuỗi ADN thuộc gen kháng kháng sinh.
Kết quả thu được khá hứa hẹn bởi vi khuẩn kháng kháng sinh bị t.iêu d.iệt. Điều đặc biệt là CRISPR-Cas9 chỉ nhắm đến các vi khuẩn có hại và không gây ảnh hưởng đến những vi khuẩn có lợi trong cơ thể người, điều mà thuốc kháng sinh thường gây ra.
Về lý thuyết có thể giản đơn nhưng trên thực tế, việc đưa “cỗ máy này” vào trong vi khuẩn kháng kháng sinh là không dễ dàng. Các nhà nghiên cứu Canada đã tìm ra được phương pháp là các vi khuẩn có thể truyền gien lẫn nhau khi va chạm, quá trình này gọi là sự tiếp hợp.
Các nhà khoa học đã sử dụng CRISPR-Cas9 để nhắm đến gien kháng kháng sinh và biến đổi để chúng trở nên dễ di chuyển hơn giữa các vi khuẩn. Sau đó, họ đặt chúng vào các vi khuẩn vô hại và truyền vào trong cơ thể chuột. Điều ngạc nhiên là chúng loại bỏ hơn 99,9% vi khuẩn kháng kháng sinh chỉ sau 4 ngày.
Mặc dù qua thử nghiệm CRISPR-Cas9 khá hiệu quả nhưng các nhà nghiên cứu chưa biết liệu vi khuẩn có phát triển được khả năng kháng công nghệ này hay không.
Thời gian dùng thuốc súc họng nên bao lâu?
Gần đây do lo sợ bệnh tật, đặc biệt là COVID-19, tôi lại thường xuyên dùng thuốc súc họng. Tuy nhiên, trên các lọ thuốc súc họng lại không ghi thời gian dùng trong bao lâu. Vậy xin bác sĩ cho biết thời gian dùng thế nào cho hợp lý?
Nguyễn Ngọc Anh (Hưng Yên)
Súc họng là để làm sạch khoang miệng họng (loại bỏ mảng bám, vi khuẩn…) giúp phòng ngừa bệnh, khử mùi hôi do các vi khuẩn gây ra hoặc hỗ trị điều trị các bệnh lý nhiễm khuẩn tại chỗ vùng mũi họng, răng miệng…
Hiện trên thị trường có rất nhiều loại thuốc súc họng khác nhau, của nhiều nơi sản xuất (trong nước và ngoài nước) với các màu sắc rất bắt mắt. Tên gọi cũng rất phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, thuốc súc họng thường được chia làm các loại sau: Kháng sinh (tyrothricin), sát khuẩn (givalex, betadin) và trung hoà PH (nước muối 0,9%, natribicarbonat)… Ngoài ra, tùy từng loại mà trong thành phần của thuốc súc họng còn có thêm một số chất làm dịu ho, giảm đau, giảm viêm…
Khi dịch bệnh COVID-19 xảy ra, do lo sợ nhiễm bệnh, nhiều người đã tìm đến với các loại nước súc họng với hy vọng giúp phòng ngừa bệnh. Tuy nhiên cũng không nên lạm dụng.
Đối với các thuốc súc họng được các bác sĩ kê đơn (để hỗ trợ điều trị bệnh), thời gian dùng cần theo đơn của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. Đối với các loại không kê đơn, trừ nước muối sinh lý, chỉ nên dùng các loại nước súc họng này dưới 10 ngày.
Bởi việc lạm dụng các thuốc súc họng cũng có thể gây bất lợi như: Dùng lâu dài có thể làm mất cân bằng sinh thái của lớp thảm vi khuẩn tại miệng, họng và gây ra một số bệnh như nấm họng, viêm loét họng, mất sức đề kháng vùng họng (tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh phát triển).
Ngoài ra, các thuốc súc họng cũng có thể gây các tác dụng không mong muốn như: Phồng rộp môi, phát ban, ngứa họng và miệng… Trong trường hợp dùng thuốc súc họng mà gặp các biểu hiện trên, cần ngừng thuốc và đi khám.
Để phòng ngừa dịch bệnh COVID-19, ngoài việc tiêm phòng, người dân cần thực hiện tốt 5K theo khuyến cáo của ngành y tế.
