Canxi thường bị “hàm oan” là nguyên nhân khiến sỏi phát triển, trong khi thực tế cần bổ sung đủ khoáng chất này trong chế độ ăn hàng ngày.
Sỏi thận thường phát triển khi nước tiểu có chứa quá nhiều các tinh thể như canxi, phosphate, acid uric, oxalate, purin…, theo tiến sĩ, bác sĩ Đỗ Anh Toàn, Trưởng Khoa Phẫu thuật Điều trị Sỏi thận chuyên sâu, Bệnh viện Bình Dân. Trong đó, loại sỏi nhiều nhất là canxi oxalat, thường gặp ở 60-70% người bị sỏi tiết niệu. Loại sỏi thận này cứng và thường khó bị tán vỡ bằng kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể, do đó thường phải can thiệp phẫu thuật nội soi lấy sỏi qua da hoặc nội soi niệu quản – bể thận ngược dòng và dùng laser b.ắn vỡ sỏi.
Bác sĩ Nguyễn Xuân Chiến, Khoa Phẫu thuật Điều trị Sỏi thận chuyên sâu, cho rằng quan niệm “không nên ăn thức ăn nhiều canxi vì dễ tạo sỏi thận” không chính xác. Thực tế, đối với sỏi canxi oxalat, chế độ ăn thiếu canxi khiến lượng oxalate được thải ra nước tiểu nhiều hơn, từ đó tăng nguy cơ tạo sỏi.
“Mọi người, đặc biệt người bị sỏi canxi oxalat, cần giữ chế độ ăn canxi vừa phải, tránh kiêng cữ quá đà, không nên bổ sung canxi bằng thuốc khi không cần thiết”, bác sĩ Chiến lưu ý.
Các bác sĩ khuyến cáo người mắc sỏi canxi oxalate không nên ăn nhiều thực phẩm giàu oxalate, chẳng hạn loại quả mọng như dâu tây, mâm xôi, nho, kiwi, cam, mận; rau củ như cải bó xôi, đậu bắp, củ cải, cà tím, khoai lang, bí, cà chua, cà rốt. Người bệnh tránh ăn nhiều các loại đậu, hạnh nhân, hạt điều, đậu phụng, thức uống pha rượu mạnh với hoa quả, nước trái cây (trừ nước chanh) vì hàm lượng oxalate cao.
Các bác sĩ thực hiện kỹ thuật lấy sỏi qua da bệnh nhân tại Bệnh viện Bình Dân. Ảnh: Trần Nhung.
Theo bác sĩ Chiến, nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối liên quan giữa sỏi tiết niệu với nguy cơ mắc bệnh thận mạn tính, đặc biệt là bệnh thận giai đoạn cuối (thận mất hoàn toàn chức năng không thể phục hồi, phải phụ thuộc chạy thận nhân tạo, ghép thận để duy trì sự sống). Sỏi tiết niệu tỷ lệ tái phát cao, khoảng 35% sau 5 năm, 50-75% sau 10 năm. Do đó, không phải chỉ cần điều trị hoặc mổ xong sỏi là có thể yên tâm thoát khỏi bệnh này.
Phòng ngừa sỏi đường tiết niệu, trong đó có sỏi thận, bằng cách thực hiện lối sống lành mạnh. Nên uống 2,5-3 lít nước mỗi ngày, chia đều lượng nước uống trong ngày, uống thức uống pH trung tính (như nước lọc). Ăn nhiều rau và chất xơ, duy trì lượng canxi khoảng 1.000-1.200 mg mỗi ngày. Có thể linh hoạt sử dụng thực phẩm giàu canxi như sữa (200 ml sữa tươi chứa khoảng 240 mg canxi, một hũ sữa chua 125 g chứa khoảng 200 mg canxi,100 g đậu hũ chứa khoảng 500 mg canxi).
Dùng dưới 5 g muối một ngày. Lưu ý là trong thực phẩm đã có sẵn lượng muối nhất định, do đó người mắc sỏi thận chỉ nên nêm thêm khoảng 3 g muối vào thực phẩm mỗi ngày, tương đương một muỗng muối/một muỗng bột nêm/ba muỗng nước mắm hoặc 5 muỗng nước tương.
Sử dụng đạm động vật vừa phải, khoảng 800-1.000 mg/kg cân nặng mỗi ngày, ví dụ trứng gà (6 g protein), 100 g cá hồi (22 g protein), 100 g thịt gà (28 g protein), 25 g phô mai (7 g protein).
Tập luyện thể dục, duy trì trọng lượng cơ thể trong giới hạn bình thường.
Tán sỏi đường mật qua da bằng laser – bước tiến thay thế phương pháp mổ mở
Phương pháp tán sỏi đường mật qua da bằng laser được áp dụng tại Bệnh viện Vinmecs là một kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, bảo tồn được túi mật nên bảo toàn được chức năng tiêu hóa và giúp bệnh nhân hồi phục nhanh.
PGS TS BS Phạm Đức Huấn, Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật (Bệnh viện Vinmec Times City) cùng ê-kip bác sĩ tại trung tâm hiện đang tiếp nhận nhiều các ca bệnh sỏi mật nguy cấp. Phương pháp xử lý tán sỏi đường mật qua da bằng laser được Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật áp dụng là một đột phá với kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, bảo tồn được túi mật nên bảo toàn được chức năng tiêu hóa và giúp quá trình hồi phục của bệnh nhân nhanh chóng.
Thủ thuật ít đau, không để lại sẹo, phục hồi nhanh
Sỏi mật là bệnh lý phổ biến với tỉ lệ mắc trong cộng đồng từ 10 – 15%. Phương pháp điều trị truyền thống hiện nay là mổ mở cắt túi mật và mở ống mật chủ lấy sỏi dẫn lưu đường mật, gây đau đớn, nhiều biến chứng và để lại nhiều di chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh, tỷ lệ tái phát và phải mổ lại cao.
Một trong những ca bệnh điển hình là một bệnh nhân người Hàn Quốc. Ông Lee D., 53 t.uổi, nhập viện trong tình trạng có hàng chục viên sỏi trong túi mật lẫn đường mật chính. Kích thước sỏi lớn gây tắc mật, viêm tụy cấp, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm tụy hoại tử, sốc n.hiễm t.rùng đường mật, có thể nguy hiểm đến tính mạng. Việc điều trị càng trở nên phức tạp khi ông Lee đã từng cắt toàn bộ dạ dày 10 năm trước.
Hình ảnh ống nội soi và đầu tán laser được luồn vào túi mật và ống mật chủ, tất cả các viên sỏi được tán nhỏ và hút ra ngoài.
Thông thường, với các trường hợp tương tự đều phải mổ mở cắt túi mật và mở ống mật chủ lấy sỏi, dẫn lưu đường mật – phương pháp gây đau đớn và nhiều biến chứng, dễ sót và tái phát sỏi. Dưới sự chỉ đạo của PGS.TS. Phạm Đức Huấn, Giám đốc Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật (Bệnh viện Vinmec Times City), các bác sĩ đã áp dụng phương pháp tán sỏi túi mật và đường mật qua da bằng laser. Bệnh nhân đã trải qua cuộc phẫu thuật nhẹ nhàng với một vết rạch da 3mm để đưa ống nội soi và đầu tán laser. Tất cả các viên sỏi của túi mật và ống mật chủ được tán nhỏ và hút ra ngoài.
Theo PGS.TS. Phạm Đức Huấn, tán sỏi đường mật qua da bằng laser cho phép tiếp cận và tán được sỏi ở mọi vị trí của đường mật, kể cả sỏi ở những ống gan nhỏ nhất mà mổ mở cũng không thể lấy được. “Đây là phương pháp ít xâm lấn, người bệnh gần như không đau, ít biến chứng, nhanh hồi phục nên rút ngắn thời gian nằm viện, giảm được chi phí” – PGS.TS. Phạm Đức Huấn nhấn mạnh
Sau can thiệp, sức khỏe bệnh nhân Lee D. hồi phục nhanh chóng và ra viện sau 1 tuần điều trị. Nội soi đường mật và chụp đường mật kiểm tra cho thấy không còn sỏi ở túi mật và ống mật chủ, lưu thông đường mật xuống ruột tốt.
PGS TS BS Phạm Đức Huấn thăm khám cho bệnh nhân Lee D tại phòng bệnh sau phẫu thuật.
Tương tự, bệnh nhân M. đã qua 4 lần mổ mở để lấy sỏi và bệnh nhân Lê Văn H. đều nhập viện trong tình trạng đau nhiều do sỏi tái phát. Kết quả chụp cộng hưởng từ gan mật cho thấy có rất nhiều sỏi ở những nhánh nhỏ trong gan, sỏi ở ống gan chung và ống mật chủ. Sau khi hàng trăm viên sỏi đã được tán vụn và hút ra ngoài, cả 2 bệnh nhân đã hoàn toàn hết sỏi, được ra viện chỉ sau 3 ngày điều trị với sức khỏe và tinh thần rất tốt.
Kỹ thuật phức tạp nhưng phù hợp với đặc điểm bệnh lý sỏi mật của người Việt
Giám đốc Trung tâm là PGS.TS. BS. Phạm Đức Huấn, nguyên Giám đốc bệnh viện Đại học Y Hà Nội, nguyên Trưởng khoa phẫu thuật Tiêu hóa, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là chuyên gia hàng đầu Việt Nam về phẫu thuật tiêu hóa, phẫu thuật nội soi. Ông đã thực hiện thành công hơn 1000 ca phẫu thuật nội soi điều trị ung thư đại trực tràng, hơn 1.000 ca phẫu thuật nội soi điều trị ung thư thực quản, hơn 500 ca phẫu thuật nội soi cắt dạ dày bán phần và toàn phần…
PGS TS BS Phạm Đức Huấn là chuyên gia hàng đầu Việt Nam về phẫu thuật tiêu hóa, phẫu thuật nội soi.
Với đội ngũ chuyên gia đầu ngành về phẫu thuật tiêu hóa, can thiệp X quang và trang thiết bị hiện đại, Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật và Khoa chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là một trong số ít trung tâm Y tế ở Việt Nam làm chủ được kỹ thuật “tán sỏi đường mật qua da bằng laser”. Đây là kỹ thuật xâm lấn tối thiểu chỉ với 1 đường rạch da nhỏ để luồn ống thông vào đường mật, đưa ống nội soi và đầu tán laser, toàn bộ sỏi sẽ được tán vụn và hút ra ngoài. Bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật, ít đau, không để lại sẹo, hồi phục rất nhanh.
Các bác sĩ thực hiện can thiệp nhẹ nhàng với một1 vết rạch da 3mm để đưa ống nội soi và đầu tán laser.
Theo PGS TS BS Phạm Đức Huấn thì tán sỏi đường mật qua da bằng laser là một kỹ thuật khó nên rất ít các bệnh viện ở Việt Nam triển khai được kỹ thuật này.
Do cấu tạo của hệ thống đường mật và các mạch m.áu trong gan rất phức tạp và liên quan chặt chẽ với nhau nên bác sĩ phải có hiểu biết cặn kẽ về hệ thống đường mật và mạch m.áu của gan. Đặc biệt các bác sĩ phải có kinh nghiệm, kỹ năng tốt về can thiệp đường mật, kỹ năng về nội soi đường mật và tán sỏi bằng laser. Ngoài ra, cần phải có đầy đủ các phương tiện, thiết bị hiện đại.
“Có thể coi tán sỏi mật qua da bằng laser là bước đột phá, mở ra triển vọng mới trong điều trị bệnh lý sỏi mật. Phương pháp này đặc biệt có giá trị với bệnh nhân sỏi mật ở Việt Nam với đặc thù sỏi mật rất phức tạp, nằm ở nhiều vị trí, phối hợp cả trong và ngoài gan, sỏi túi mật kết hợp sỏi ống mật chủ. Hiện nay, tại Vinmec Times City, tán sỏi đường mật qua da đã thay thế gần hoàn toàn mổ mở” , PGS TS BS Phạm Đức Huấn nhấn mạnh.
Trung tâm Tiêu hóa – Gan mật (bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City) là cơ sở đầu ngành về khám và điều trị bệnh lý đường tiêu hóa. Thế mạnh nổi trội của Trung tâm là đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, làm chủ các kỹ thuật phức tạp (trọng tâm là phẫu thuật nội soi. Phẫu thuật Robot ít xâm lấn), áp dụng công nghệ tiên tiến, dịch vụ hoàn hảo, tạo đột phá trong chất lượng điều trị.
