Xin bác sĩ cho hỏi gan nhiễm mỡ và m.áu nhiễm mỡ có liên quan với nhau không, hai bệnh này có nguy hiểm không? Gần đây tôi thấy bạn bè và đồng nghiệp khi đi khám bệnh hay kiểm tra sức khỏe định kỳ thường bị hai bệnh này.
Ăn nhiều chất béo, mỡ động vật, ít rau xanh dễ sinh bệnh m.áu nhiễm mỡ – Ảnh: T.LŨY
Gần đây tôi đi khám sức khỏe và xét nghiệm m.áu, bác sĩ cũng nói tôi bị hai bệnh này, kêu về kiêng ăn đồ béo, ngọt nhiều và tập thể dục.
Tuy nhiên, trước nay tôi nghĩ những người béo phì hay uống nhiều rượu bia mới dễ bị hai loại bệnh này. Còn tôi lại ốm (chưa được 50kg) và cũng không sử dụng rượu bia… vậy nguyên nhân vì đâu tôi lại bị bệnh này? Có liên quan đến chế độ ăn hay không? (Bạn đọc L.T.T.)
Bác sĩ Bồ Kim Phương – trưởng khoa nội tiêu hóa – huyết học, Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ – cho biết gan nhiễm mỡ có hai loại: gan nhiễm mỡ do rượu, gan nhiễm mỡ không do rượu, mà do tích tụ cholesterol và triglyceride trong gan quá mức (khoảng 30% dân số mắc).
Như vậy người bị tăng mỡ m.áu có thể là bệnh nền gây gan nhiễm mỡ, tuy nhiên nếu xét nghiệm men gan (AST, ALT) không tăng thì bạn đang bị gan nhiễm mỡ thể nhiễm mỡ gan – thể này lành tính và ít dẫn đến bệnh gan nặng hay xơ gan.
Đặc điểm chung hai bệnh gan nhiễm mỡ và m.áu nhiễm mỡ đều diễn tiến âm thầm, là bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa.
Khi mỡ trong m.áu tăng cao chúng sẽ chuyển về gan, lúc này nếu như gan không đào thải hết được thì chúng sẽ tích tụ thành các bọng mỡ tại gan. Chính vì thế phòng ngừa, điều trị gan nhiễm mỡ cũng chính là cách phòng và trị m.áu nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ là lượng mỡ chiếm tới hơn 5% trọng lượng gan. Giai đoạn đầu bệnh thường tiến triển âm thầm, các triệu chứng thoáng qua, đa số người bệnh phát hiện ra bệnh qua khám sức khỏe định kỳ.
M.áu nhiễm mỡ (còn gọi là mỡ m.áu cao, rối loạn chuyển hóa lipid m.áu) là các thành phần mỡ trong m.áu cao hơn mức bình thường.
Trong m.áu luôn có một tỉ lệ mỡ nhất định được đ.ánh giá qua các chỉ số xét nghiệm triglycerid, cholesterol… nhưng khi chỉ số này cao hơn mức cho phép thì đó chính là mắc bệnh mỡ m.áu.
Bác sĩ Trần Diệu Hiền – trưởng khoa nội tim mạch – khớp, Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ – khẳng định gan nhiễm mỡ và m.áu nhiễm mỡ có quan hệ với nhau, thường đi chung “một cặp”; cơ chế gây bệnh, điều trị cũng giống nhau. Loại này cao có thể là nguyên nhân gây ra loại kia và ngược lại.
Tác hại chung của gan nhiễm mỡ và m.áu nhiễm mỡ thường gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe nếu không điều trị kéo dài
M.áu nhiễm mỡ kéo dài sẽ tạo thành mảng xơ vữa động mạch, làm tắc nghẽn hoặc vỡ mạch m.áu trong cơ thể. Nếu tắc mạch não gây nhồi m.áu não, tắc mạch ở tim gây nhồi m.áu cơ tim, tắc mạch chi là tắc mạch tay chân. Ngoài ra, mỡ m.áu cao có thể dẫn tới các bệnh lý: cao huyết áp, viêm tụy, tiểu đường type 2…
Gan nhiễm mỡ trong thời gian dài cũng có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan, ung thư gan…
Vậy tại sao người gầy ốm, không dùng rượu bia… mà vẫn bị gan và m.áu nhiễm mỡ? Đây là câu hỏi khá nhiều người bệnh thắc mắc hỏi bác sĩ.
Hai bác sĩ cho biết như đã giải thích với cơ chế sinh bệnh của hai bệnh trên, nguyên nhân gây tăng mỡ m.áu và gan nhiễm mỡ không chỉ liên quan đến người gầy ốm hay béo phì…
Chúng còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố sinh hoạt hằng ngày, như chế độ ăn uống, đặc biệt là người ăn nhiều chất béo bão hòa từ động vật, nhiều đường, ít ăn rau xanh; thường xuyên không tập thể dục hay vận động đều đặn. Hoặc do bệnh lý cũng có thể gây rối loạn lipid m.áu và gan nhiễm mỡ như đái tháo đường, suy giáp, di truyền…
Do vậy quan niệm là người mập, người uống rượu bia mới bị m.áu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ là quan niệm sai lầm. Người gầy ốm nhưng chế độ ăn không hợp lý, lười vận động vẫn rất dễ bị bệnh này.
4 loại dầu ăn tốt cho người bệnh m.áu nhiễm mỡ
Các loại dầu như: dầu oliu, dầu hướng dương, dầu lạc… là tốt nhất cho người bệnh m.áu nhiễm mỡ, có tác dụng làm giảm cholesterol.
Dầu ô liu
Dầu ô liu chứa nhiều vitamin và chất chống oxy hóa, có tác dụng giảm cholesterol rất tốt.
Đối với những người bị mỡ m.áu cao nên chọn dầu oliu, không những có thể ngăn chặn sự gia tăng của lipid m.áu, mà còn bảo vệ sức khỏe của tim và các mạch m.áu.
Theo nghiên cứu, axit béo chủ yếu trong dầu ôliu là chất béo không bão hòa đơn được gọi là axit oleic, chiếm 73% tổng hàm lượng dầu. Axit oleic được chứng minh là có tác dụng làm giảm viêm, thậm chí có thể có lợi đối với các gen liên quan đến ung thư.
Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Internet)
Chất béo không bão hòa đơn cũng có khả năng chịu nhiệt cao, vì vậy dầu ôliu nguyên chất là loại dầu rất lành mạnh, thích hợp dùng để nấu ăn. Ngoài các axit béo có lợi, nó còn chứa một lượng nhỏ vitamin E và K tốt cho sức khỏe.
Theo BS. Vũ Đại Dương (Khoa Dinh dưỡng – Trường Đại học Y Hà Nội), tiêu thụ dầu ôliu làm giảm tổng lượng cholesterol, LDL, chất béo trung tính và tăng HDL nhiều hơn so với các loại dầu thực vật khác. Dầu ôliu làm giảm sự hấp thụ của đường ruột đối với cholesterol, từ đó giúp phòng tránh các biến chứng nghiêm trọng như đau tim, xơ vữa động mạch…
Dầu hướng dương
Dầu hướng dương được ép từ quả hướng dương, axit linoleic trong nó có thể làm giảm mức cholesterol.
Hàm lượng vitamin E tự nhiên trong dầu hướng dương rất cao, có tác dụng tốt trong việc chống oxy hóa và giảm lượng chất béo trung tính.
Dầu lạc
Dầu lạc chứa hơn 80% axit béo không no, là loại dầu ăn rất dễ tiêu hóa.
Nó không chỉ có thể ngăn chặn sự gia tăng của lipid m.áu mà còn p.hân h.ủy lượng cholesterol dư thừa trong cơ thể con người. Đồng thời, dầu lạc chứa rất nhiều chất dinh dưỡng như choline và vitamin E, có thể bảo vệ thành mạch m.áu, ngăn ngừa huyết khối, cải thiện trí nhớ của não.
Dầu mầm ngô
Dầu mầm ngô chứa nhiều axit béo không bão hòa và vitamin E, cả hai đều có thể bảo vệ mạch m.áu não và có tác dụng chống oxy hóa.
Dầu mầm ngô có thể làm tan lượng cholesterol dư thừa trong m.áu, những người bị bệnh mỡ m.áu, tim mạch, mạch m.áu não đều có thể sử dụng dầu mầm ngô.
