Đau nửa đầu là bệnh thường gặp, nữ nhiều hơn nam. Bệnh khó điều trị dứt điểm và dễ tái phát.
Khi cơn đau có mật độ dày và cấp độ đau mạnh cần được theo dõi và điều trị lâu dài…
1. Biểu hiện của bệnh đau nửa đầu
Đau nửa đầu hay còn gọi là đau đầu Migraine, thường xuất hiện ở một nửa bên đầu. Đau giật từng cơn theo nhịp mạch có cường độ trung bình hoặc nặng. Cơn đau có thể xuất hiện một bên hoặc hai bên đầu hoặc luân chuyển lúc bên này lúc bên kia; có thể thay đổi cường độ từ đau nhẹ thoáng qua đến đau dữ dội và kéo dài từ nhiều giờ đến vài ba ngày.
Cơn đau đầu có thể xảy ra đột ngột hoặc có các triệu chứng báo trước như: Hoa mắt, mờ mắt, chóng mặt, ù tai, nhìn một hình thành hai hình, nói khó, tê buốt da đầu. Cơn đau sẽ nặng lên khi người bệnh gắng sức: Di chuyển, ho, hắt hơi hoặc thay đổi tư thế đầu… Sau cơn đau đầu người bệnh thường cảm giác mệt mỏi, uể oải, buồn ngủ.
Đây là bệnh rất thường gặp, ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống. Các khảo sát trong cộng đồng trên thế giới cho thấy tỉ lệ lưu hành bệnh chiếm khoảng 15% ở phụ nữ và 5% ở nam giới. Hơn 75% người bị bệnh đau nửa đầu, trong gia đình họ cũng sẽ có người bị bệnh. Bệnh thường bắt đầu ở t.uổi thanh thiếu niên. Độ t.uổi thường gặp là từ 20 đến 50 t.uổi, hiếm khi bắt đầu sau 60 t.uổi.
Bệnh đau nửa đầu thường gặp ở người trưởng thành, nữ nhiều hơn nam.
2. Biện pháp điều trị đau nửa đầu
Đây là bệnh dễ chẩn đoán, chủ yếu dựa vào đặc điểm cơn đau đầu, triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng, bệnh đau nửa đầu thường bị chẩn đoán nhầm là đau đầu do căng thẳng, thiếu m.áu não, rối loạn t.iền đình… Khi chẩn đoán nhầm, việc điều trị ít hiệu quả, dễ làm bệnh chuyển dạng nặng hơn, khó điều trị. Nếu được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sẽ có kết quả tốt.
Bệnh đau nửa đầu có thể tái phát cơn gần như suốt đời, nên khi đã được chẩn đoán, người bệnh cần biết cách chăm sóc bản thân và nên thường xuyên có liên hệ với bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh. Khi cơn đau đầu tái phát, cần đến khám bệnh ở bệnh viện hay cơ sở y tế có bác sĩ chuyên khoa để được điều trị tích cực.
Về dùng thuốc điều trị, mục tiêu là kiểm soát hoàn toàn cơn đau đầu. Trước hết cần phải chẩn đoán, đ.ánh giá mức độ nặng của cơn đau để dùng thuốc điều trị hiệu quả ngay từ lần đầu.
2.1 Dùng thuốc cắt cơn đau nửa đầu cấp tính
Điều trị bệnh đau nửa cần thực hiện theo từng bước, từng giai đoạn. Dùng thuốc điều trị cơn đau cấp tính để cắt cơn đau. Các thuốc cắt cơn đau được sử dụng theo 5 bước sau đây, tùy theo cường độ cơn đau đầu.
– Bước 1 (đau vừa phải): Dùng thuốc giảm đau và chống nôn dạng uống. Một số thuốc giảm đau thường dùng như: Aspirine, paracetamol, ibuprofen, naproxen.
Phối hợp thuốc chống nôn: Metoclopramide hoặc domperidone.
Lưu ý: Không dùng aspirine cho t.rẻ e.m dưới 16 t.uổi do nguy cơ làm gia tăng hội chứng Reye (là một dạng hiếm gặp của bệnh não cấp tính và gan nhiễm mỡ, hầu như chỉ xảy ra ở t.rẻ e.m dưới 18 t.uổi).
– Bước 2 (đau nặng): Giảm đau và chống nôn qua trực tràng bằng diclofenac và domperidone. Bước dùng thuốc này đối với bệnh nhân đau và nôn không dùng được thuốc đường uống. Mặc dù là thuốc dùng qua đường trực tràng, nhưng vẫn gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, do đó không dùng các trường hợp loét dạ dày, bệnh lý đại tràng; đang tiêu chảy.
– Bước 3 (đau nặng): Sử dụng các thuốc nhóm triptans. Nhóm này có nhiều loại thuốc và mỗi loại thuốc đáp ứng với cơn đau thay đổi tùy bệnh nhân.
Các thuốc thuộc nhóm triptans: Sulmatriptan, zolmitriptan, rizatriptan, naratriptan, almotriptan, eletriptan, fovratriptan. Thuốc không hiệu quả khi uống lúc mới chớm có cơn đau nửa đầu, do đó chỉ uống khi có cơn đau nặng. Có thể phối hợp metoclopramide hoặc domperidone để tăng hiệu quả cắt cơn đau.
Thuốc chống chỉ định với bệnh nhân tăng huyết áp; bệnh mạch vành; viêm động mạch; t.rẻ e.m dưới 12 t.uổi.
– Bước 4 (đau dữ dội) – Phối hợp bước 1 và 3: Phối hợp thuốc sumatriptan và naproxen hiệu quả hơn một thuốc đơn độc. Nếu không hiệu quả, tức là không cắt được cơn đau, có thể phối hợp bước 2 và 3.
– Bước 5 (đau dữ dội): Dùng thuốc diclofenac phối hợp chlorpromazine hoặc metoclopramide.
– Dùng thuốc điều trị cơn đau tái phát: Để điều trị cơn đau tái phát, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc thuốc bước 1 và 2 với liều tối đa theo hướng dẫn của bác sĩ, bệnh nhân không tự ý tăng liều. Nếu cơn đau kéo dài trên 3 ngày thì có thể phối hợp naproxen và diclofenac.
Với đau nửa đầu mạn tính, các chỉ định điều trị ngừa cơn đau cấp khi có một trong các yếu tố sau:
– Bệnh đau nửa đầu ảnh hưởng tới đời sống bệnh nhân mặc dù đã được điều trị cắt cơn.
– Các thuốc cắt cơn có chống chỉ định, không hiệu quả, không dung nạp hay có tình trạng lạm dụng thuốc.
– Có từ 2 cơn đau nửa đầu trở lên mỗi tuần.
Thuốc phòng ngừa cơn đau nửa đầu có nhiều loại, nhưng một số thuốc chỉ dùng theo kinh nghiệm của bác sĩ. Do đó, bệnh nhân cần được thăm khám định kỳ bởi bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh. Bác sĩ đã theo dõi quá trình bệnh sẽ có kinh nghiệm dùng thuốc phù hợp nhất.
Dùng thuốc điều trị đau nửa đầu phải qua từng bước và theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh.
2.2 Dùng thuốc điều trị đau nửa đầu mạn tính
Mục tiêu điều trị đau nửa đầu mạn tính nhằm cải thiện các hoạt động hằng ngày của bệnh nhân và giảm mức độ tổn thương.
Các nhóm thuốc có thể được kê đơn sử dụng:
Thuốc chống động kinh (valproic acid). Thuốc chống trầm cảm 3 vòng (amitriptyline). Thuốc ức chế beta (propranolol). Thuốc ức chế kênh canxi (flunarizine). Thuốc kháng viêm non steroid (naproxen), thuốc đồng vận serotonin… Ngoài các thuốc trên, bệnh nhân hằng ngày có thể bổ sung đầy đủ các khoáng chất, vitamin…
Một số thực vật như: Hạt hướng dương, ginkgo biloba, gừng, bạc hà… cũng có thể được sử dụng trong bổ sung trong đau nửa đầu. Tuy nhiên, hiệu quả cũng chưa được đ.ánh giá rõ rệt.
Với bệnh nhân không thể dùng thuốc, hoặc không đáp ứng điều trị với thuốc, có thể áp dụng một số biện pháp để giảm cơn đau cấp: Tư vấn tâm lý, giảm stress; tập yoga; bổ sung dinh dưỡng đầy đủ; tránh các chất phụ gia thực phẩm; tránh các mùi nồng độ nặng; tránh nơi ồn ào…
3. Lưu ý khi dùng thuốc điều trị đau nửa đầu
– Do bệnh đau nửa đầu hay tái phát nên bệnh nhân có xu hướng lạm dụng thuốc, tự ý tăng liều. Đây là điều rất nguy hiểm, không những làm tăng tác dụng phụ của thuốc tăng mà việc điều trị lần sau sẽ khó hiệu quả hơn. Do đó người bệnh cần dùng đúng thuốc, đủ liều, đủ thời gian theo chỉ định của bác sĩ.
– Với điều trị phòng ngừa có thể kéo dài hơn 3 tháng, bệnh nhân nên kiên trì dùng thuốc.
– Ngoài việc dùng thuốc, người bệnh có thể nằm nghỉ trong phòng tối, yên lặng với đầu kê gối; đắp khăn lạnh bên nửa đầu bị đau; tránh khói t.huốc l.á và mùi hôi nồng nặc; thư giãn, ngủ nếu có thể; cũng có thể dùng kỹ thuật thiền, yoga…
– Bệnh nhân cần tái khám đều đặn để bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh theo dõi trong thời gian dùng thuốc một cách cẩn thận, nhằm tránh các biến chứng đáng tiếc do dùng thuốc không đúng cách, làm bệnh chuyển sang dạng nặng, và khó trị.
Bệnh đau nửa đầu: Làm gì để chẩn đoán, điều trị sớm và tránh biến chứng?
Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, chứng đau nửa đầu migraine có thể làm tăng 42% nguy cơ đột quỵ, đau tim và nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm khác.
Ảnh do AI tạo ra từ Leonardo.Ai
Đến bệnh viện khám trong tình trạng đau đầu dữ dội, sau khi làm các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh, chị P.T.H (43 t.uổi) ở Hoàng Mai được bác sỹ chẩn đoán bị bệnh đau nửa đầu.
“Khoảng vài năm gần đây, tôi thường hay bị đau đầu, có khi đau rất dữ dội, đau đến mờ mắt, chóng mặt và hầu như không thể tập trung làm được việc gì,” chị H chia sẻ thêm.
Cũng thường xuyên bị đau đầu, chị N.T.P (38 t.uổi) ở Hà Nam cho biết chị hay bị đau một bên đầu và kèm theo buồn nôn, mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh.
Đau nửa đầu migraine gây ra những cơn đau dữ dội. Theo Báo cáo sức khỏe của Trường Y Harvard (Mỹ), nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, chứng đau nửa đầu migraine có thể làm tăng 42% nguy cơ đột quỵ, đau tim và nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm khác.
Đau nửa đầu là gì?
Đau nửa đầu migraine là những cơn đau đầu dữ dội, đau nhói, chỉ xảy ra ở một bên đầu và kèm theo buồn nôn, mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh.
Tần suất: Những cơn đau nửa đầu migraine có thể xảy ra ít nhất 1-2 lần/năm hoặc 2-3 lần/tuần. Nếu các cơn đau nửa đầu tăng dần với tần suất 15 lần/tháng thì chứng đau nửa đầu migraine đã trở thành mãn tính và khó điều trị hơn.
Đối tượng mắc phải: Phụ nữ có nguy cơ mắc chứng đau nửa đầu cao gấp 3 lần so với nam giới. Độ t.uổi trung bình mắc bệnh là từ 40 đến 45 t.uổi. Từ 45 đến 50 t.uổi, tần suất các cơn đau nửa đầu giảm dần.
Mức độ phổ biến: Hội chứng đau nửa đầu ảnh hưởng đến khoảng 10% số người trên toàn thế giới. Trong một cuộc khảo sát ở Hoa Kỳ, 17.1% phụ nữ và 5.6% nam giới đã trải qua các triệu chứng đau nửa đầu.
Ảnh do AI tạo ra từ Leonardo.Ai
Nguyên nhân gây bệnh đau nửa đầu migraine
Nguyên nhân chính xác của chứng đau nửa đầu migraine vẫn chưa được xác định vì chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Nhiều giả thuyết cho rằng những yếu tố dưới đây góp phần gây ra bệnh lý này:
– Sự co bóp bất thường của mạch m.áu khiến tiểu cầu tích tụ và sản sinh chất dẫn truyền thần kinh gây đau đầu. Ngoài ra, đây còn là nguyên nhân dẫn đến việc sản xuất quá nhiều serotonin trong mạch m.áu và làm mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh.
– Đau nửa đầu migraine cũng có thể do di truyền. Tỷ lệ di truyền là 40 – 45% khi chỉ ba hoặc mẹ mắc bệnh, nhưng tăng lên 70% khi cả ba và mẹ mắc bệnh.
Trên thực tế, bệnh nhân thường bị đau đầu do tiếng ồn quá lớn, thay đổi thời tiết hoặc ánh sáng. Ngoài ra, bị căng thẳng, đau nửa đầu, mất ngủ kéo dài cũng gây đau đầu. Do đó, để tìm ra nguyên nhân của chứng đau nửa đầu, bác sỹ cho rằng yếu tố gây căng thẳng cũng có liên quan. Bên cạnh đó, bệnh trầm cảm và rối loạn lo âu có nguy cơ cao gây đau nửa đầu dai dẳng.
Đã có nghiên cứu liên kết chu kỳ k.inh n.guyệt với chứng đau nửa đầu do thay đổi nội tiết tố. Đây cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ nữ giới mắc bệnh này nhiều hơn nam.
Ngoài các nguyên nhân kể trên, các yếu tố sau đây cũng góp phần gây đau đầu như sử dụng thuốc tránh thai, mất ngủ, hay chấn thương sọ não, sử dụng thực phẩm có chứa glutamate, nitrite, tyramine,…
Một số hóa chất và thuốc cũng có thể gây ra chứng đau nửa đầu như hydralazine (điều trị huyết áp cao), nitroglycerin (điều trị bệnh do estrogen và động mạch vành), nước hoa,…
Triệu chứng đau nửa đầu migraine
Có hai dạng đau nửa đầu migraine: Đau nửa đầu có t.iền triệu và đau nửa đầu không có t.iền triệu.
Đau nửa đầu có t.iền triệu nghĩa là người bệnh có một số triệu chứng khác trước khi cơn đau nửa đầu xuất hiện. Các triệu chứng có thể bao gồm: Mờ mắt, chóng mặt, ù tai; Mất ngôn ngữ, khó nói; Tê buốt da đầu; Tê tay hoặc một bên mặt tê (ít gặp).
Sau khi những triệu chứng này biến mất, cơn đau nửa đầu xuất hiện. Thông thường cơn đau bắt đầu ở một bên đầu sau đó lan ra hai bên. Cơn đau nặng hơn khi người bệnh đi lại, vận động. Cơn đau có thể kèm theo các triệu chứng như nhạy cảm với ánh sáng, tiếng ồn, buồn nôn. Cơn đau dịu đi khi bệnh nhân bước vào một nơi tối và yên tĩnh. Khi cơn đau thuyên giảm, người bệnh cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ.
Trong cơn đau nửa đầu không có t.iền triệu, cơn đau đến đột ngột và không có triệu chứng báo trước. Bệnh nhân có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi và chán ăn trước khi bắt đầu đau. Cường độ của cơn đau cũng ít hơn so với chứng đau nửa đầu t.iền triệu.
Biện pháp phòng ngừa đau nửa đầu migraine
– Ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi ngày để cơ thể có thời gian phục hồi.
– Tránh căng thẳng, mệt mỏi kéo dài, nghỉ ngơi hợp lý.
– Kế hoạch làm việc và sinh hoạt hợp lý.
– Tập thể dục giúp điều hòa và cân bằng cơ thể.
– Ăn uống khoa học, kiêng các loại chất kích thích.
– Hạn chế tiếp xúc lâu với môi trường ồn ào, thiếu ánh sáng, ngột ngạt và lạnh.
– Hạn chế hoặc tránh uống thuốc tránh thai có chứa estrogen và thuốc làm giãn mạch m.áu.
Nhìn chung, qua thăm khám thực tế và nhiều nghiên cứu, các chuyên gia y tế cho rằng rối loạn chức năng não, giãn mạch m.áu não, giải phóng dopamine hoặc serotonin được cho là nguyên nhân gây ra chứng đau nửa đầu migraine.
Bệnh lý này rất dễ bị nhầm lẫn với đau đầu do thiếu m.áu não nên điều trị sai cách, không hiệu quả, bệnh dễ chuyển biến nặng và tái phát. Vì vậy, người bệnh khi có các dấu hiệu đau nửa đầu nên đi khám để xác định bệnh chính xác.
Nên ghi nhật ký thời gian mắc bệnh và kéo dài bao lâu trong trường hợp đau đầu thường xuyên. Điều này giúp bác sỹ dễ dàng chẩn đoán nguyên nhân bệnh từ đó tìm ra phương pháp cải thiện bệnh hiệu quả nhất.
Khi nào đau nửa đầu migraine nên đi gặp bác sỹ?
Bạn có thể đã quen để chứng đau nửa đầu tự khỏi. Tuy nhiên, bạn nên đi khám bác sỹ nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
– Xuất hiện nhiều hơn 3 lần đau đầu/tuần.
– Tần suất hoặc cường độ đau không cải thiện theo thời gian. Hầu như lần nào cũng cần đến thuốc giảm đau đầu.
– Uống nhiều hơn 2 – 3 liều thuốc tự mua mỗi tuần.
– Cơn đau đầu ảnh hưởng đến công việc hoặc sinh hoạt hàng ngày.
– Nhức đầu do ho, hắt hơi, mệt mỏi.
– Đặc biệt, cần đi cấp cứu ngay khi cơn đau đầu dữ dội kèm theo:
– Co giật, chóng mặt, đột ngột mất thăng bằng hoặc ngã, liệt một phần cơ thể.
– Khó nói, cáu gắt, thay đổi tính cách hoặc hành vi.
– Chóng mặt, mờ mắt.
– Sốt, khó thở, cứng cổ hoặc phát ban.
– Nhức đầu khiến bạn không thể ngủ.
– Buồn nôn và nôn.
– Nhức đầu xảy ra sau chấn thương đầu.
– Đau đầu do ho, cúi người, vận động./.
