Những năm gần đây, việc sử dụng t.huốc l.á điện tử, t.huốc l.á nung nóng (vape) trong thanh thiếu niên đang diễn ra khá phổ biến và có chiều hướng gia tăng.
Ảnh minh họa/TTXVN
Đã có nhiều học sinh bị loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp, thậm chí suýt t.ử v.ong sau khi hút thuốc lá điện tử. T.huốc l.á điện tử đang cho thấy còn nguy hiểm hơn t.huốc l.á thông thường do có thể tự phối trộn các nguyên liệu thậm chí cả m.a t.úy.
Trẻ hóa độ t.uổi hút t.huốc l.á điện tử
Kết quả nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng tại 11 tỉnh, thành phố trong học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 cho thấy, tỷ lệ sử dụng t.huốc l.á điện tử trong nhóm t.uổi này tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023; ở nhóm 13 – 15 t.uổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đặc biệt ở nhóm nữ giới từ 11 – 18 t.uổi, tỷ lệ sử dụng t.huốc l.á điện tử là 4,3%. Kèm theo đó là các hệ lụy về chất lượng giống nòi do việc người trong độ t.uổi sinh sản hút t.huốc l.á.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Ngọc Khuê, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng t.huốc l.á điện tử, t.huốc l.á nung nóng, trong đó trẻ dưới 18 t.uổi ghi nhận 71 ca. Nhóm dưới 16 t.uổi nhập viện do sử dụng t.huốc l.á điện tử, t.huốc l.á nung nóng là 27 người; nhóm từ 16-18 t.uổi là 44 người; từ 19 – 24 là 58 người; từ 25 – 44 t.uổi là 138 người; từ 45 – 64 t.uổi là 580 người nhập viện; từ 65 t.uổi trở lên là 580 người.
N.V.A (Hà Nội) mới 17 t.uổi nhưng đã hút t.huốc l.á điện tử trong 2 năm qua. V.A cho biết: “Em được bạn cho thử hút và thấy hay ho nên hút từ lúc đó đến giờ. Mùi nó thơm chứ không hôi như t.huốc l.á thông thường, hôm nào mà không có là thấy bứt rứt trong người. Loại này dễ mua trên mạng, đa dạng lại nhiều sự lựa chọn”.
Cách đây ít ngày, Trung tâm chống độc viện Bạch Mai vừa tiếp nhận một bệnh nhân 19 t.uổi bất tỉnh sau khi sử dụng t.huốc l.á điện tử. Bệnh nhân được nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, nguy kịch đến tính mạng. Xét nghiệm mẫu t.huốc l.á điện tử của bệnh nhân do người nhà đưa đến, bác sĩ đã phát hiện chất ADB-Butinaca một loại m.a t.úy thế hệ mới. Bệnh nhân đã điều trị được hơn một tuần nhưng vẫn ở trong tình trạng nguy kịch. Đáng lưu ý kết quả kiểm tra phổi cho thấy bệnh nhân hút thuốc từ lâu nhưng người nhà lại nói rằng con mới hút được mấy tháng.
T.huốc l.á điện tử đã được chứng minh là gây nghiện không kém gì t.huốc l.á thông thường. Điều làm cho t.huốc l.á điện tử, t.huốc l.á nung nóng nguy hiểm hơn t.huốc l.á thông thường là có thể sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá t.huốc l.á điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng m.a t.úy. Thông qua việc phối trộn, người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm m.a t.úy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, kết quả 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại t.huốc l.á, tỷ lệ sử dụng t.huốc l.á điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm. Tuy nhiên những thành tựu này có nguy cơ bị phá bỏ bởi việc gia tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng t.huốc l.á thế hệ mới, chủ yếu là t.huốc l.á điện tử, t.huốc l.á nung nóng, đặc biệt là trong giới trẻ.
Đề cập đến tác hại của t.huốc l.á mới với giới trẻ, theo Tiến sỹ Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, những sản phẩm này khiến những người trẻ t.uổi làm quen với nicotine và khiến họ bị lôi cuốn, có nguy cơ nghiện lâu dài và gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe.
Đã có nhiều quốc gia cấm sử dụng t.huốc l.á điện tử
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Ngọc Khuê, t.huốc l.á điện tử và các dạng t.huốc l.á mới đang mở đầu cho xu hướng lạm dụng và nghiện các hóa chất nhân tạo tổng hợp, bao gồm nicotin, các loại m.a t.úy thế hệ mới và rất nhiều hóa chất khác, không chỉ gây nên gánh nặng khổng lồ mới về y tế, kinh tế, an ninh trật tự, còn ảnh hưởng đến giống nòi và nhiều lĩnh vực khác.
Số liệu của WHO và Tổ chức Campaign for Tobacco-Free Kids (Hoa Kỳ) cho thấy, số lượng các quốc gia và vùng lãnh thố áp dụng chính sách cấm sản phẩm này đang tăng lên. Đã có ít nhất 39 quốc gia và vùng lãnh thổ quy định cấm hoàn toàn các sản phẩm t.huốc l.á điện tử. Ít nhất 3 quốc gia và vùng lãnh thổ chuyển từ quy định kiểm soát như dược phẩm sang quy định cấm: Hong Kong (Trung Quốc), Đài Loan (Trung Quốc), Venezuela.
Trong khu vực ASEAN, đã có 5 quốc gia quy định cấm hoàn toàn t.huốc l.á điện tử là Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei và Campuchia. Đối với t.huốc l.á nung nóng, ít nhất 18 quốc gia cấm (trong đó có 5 quốc gia thuộc ASEAN gồm Capuchia, Lào, Singapore, Thái Lan, Brunei).
Bộ Y tế đang nghiên cứu đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo t.huốc l.á điện tử, t.huốc l.á nung nóng và các sản phẩm thuốc mới mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai. Về lâu dài, Bộ Y tế sẽ trình Chính phủ, Quốc hội để xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Phòng chống tác hại t.huốc l.á để bổ sung quy định này vào Luật để bảo đảm tính ổn định trong triển khai thực hiện.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Ngọc Khuê cho rằng trong khi chờ Quốc hội ban hành, bổ sung Luật về phòng, chống t.huốc l.á điện tử, vai trò của gia đình trong đó bố mẹ rất quan trọng. Phụ huynh cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe trẻ và giám sát trong các hoạt trong cuộc sống của trẻ trên cơ sở tôn trọng tránh dẫn đến các hành vi chống đối do bị áp đặt. Tuyên truyền phổ biến cho người dân, thế hệ trẻ về tác hại của t.huốc l.á điện tử.
Bên cạnh đó, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng để trẻ v.ị t.hành n.iên không bị cuốn vào tệ nạn xã hội, tăng cường các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học.
Cùng với việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho học sinh, để tạo dựng môi trường học đường không khói thuốc cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình – nhà trường – xã hội cũng như sự phối hợp của các cơ quan, ban, ngành và chính quyền địa phương trong việc quản lý mua, bán t.huốc l.á, hạn chế t.huốc l.á trong đời sống xã hội.
Phát hiện mới về tác hại của t.huốc l.á
Theo một nghiên cứu mới về tác hại của t.huốc l.á, hút thuốc có thể khiến lượng mỡ trong cơ thể tăng lên và dẫn đến một số loại bệnh nghiêm trọng khác, bao gồm béo phì.
Theo một nghiên cứu hút thuốc không giúp giảm béo mà còn gây tăng mỡ bụng. Ảnh: CNN
Theo một một nghiên mới được công bố trên tạp chí Journal Addiction, việc hút t.huốc l.á hàng ngày có thể dẫn đến sự gia tăng mỡ bụng.
Tiến sĩ Germán Carrasquilla, tác giả của nghiên cứu cho biết các phân tích sâu hơn chỉ ra rằng sự gia tăng mỡ có thể diễn ra ở các cơ quan nội tạng.
Cleveland Clinic – hệ thống y tế hàn lâm lớn nhất thế giới, nhận định mỡ nội tạng không thể nhìn thấy được vì nó bao quanh các cơ quan trong bụng của con người, nếu lượng mỡ này chiếm dưới 10% trong tổng lượng mỡ trong cơ thể thì điều này là bình thường và không gây hại cho sức khỏe.
“Tuy nhiên, vị trí và cách nó tác động lên các hoạt động của cơ thể khiến lượng mỡ này trở nên đặc biệt nguy hiểm, bao gồm bệnh tim, tiểu đường và các loại bệnh về trao đổi chất khác”, Carrasquilla cho biết.
Thông qua các nỗ lực khuyến khích bỏ thuốc, ông nói thêm việc “giảm thiểu một rủi ro đối với sức khỏe cộng đồng sẽ gián tiếp làm giảm nguy cơ đối với một rủi ro về sức khỏe khác.”
Theo Andrew Freeman, bác sĩ tim mạch tại viện National Jewish Health ở thành phố Denver, có một số yếu tố khiến mối liên kết giữa hút thuốc và béo phì trở nên mạnh hơn.
Ông Freeman cho biết: “những thói quen xấu thường song hành với nhau, lấy ví dụ một người có thể hút cả một bao t.huốc l.á khi bị căng thẳng hoặc vừa hút thuốc vừa uống bia”.
Ông khuyến nghị những người nghiện thuốc hướng đến các biện pháp nhằm giảm căng thẳng – được cho là nguyên nhân lớn khiến mọi người hút thuốc.
“Tập thể dục là một cách tốt để giảm căng thẳng đã được chứng minh”, ông cho biết.
